De indianen in Zuid-Amerika beschreven het ziek worden van de mens als volgt: De ziel van de mens zou gevangen zijn geraakt in een toren heel ver weg. De Şaman leidt de zieke mens naar een lange tocht; şaman en de zieke mens, komen beide naar de gesloten toren, waarbij de şaman de ziel van de zieke mens bevrijdt en ervoor zorgt dat de ziel weer terugkeert in het lichaam van de zieke mens. Dit doet hij allemaal door middel van woorden; eerst spreekt de şaman en de zieke mens spreekt hem na. Kort gezegd, hij geneest de zieke mens door middel van de taal, met de kracht van woorden.
Deskundigen die een onderzoek doen naar verdwenen talen en talen waar een gevaar op rust, hebben geconstateerd, dat er op dit moment zesduizend achthonderd talen worden gesproken over heel de wereld. De talen die onder vuur staan worden steeds minder gesproken en de mensen die deze talen spreken overlijden ook met de tijd, waardoor de taal verloren gaat. Door deze reden zal het totaal aantal talen voor de helft verminderen. De talen die door steeds minder mensen worden gesproken, zullen hierbij overheerst worden door de overheersende talen.
In totaal 3 generaties zijn er 200 talen verdwenen, dat is in een periode van 60-70 jaar gebeurd. Daarnaast zijn er 538 talen bijna aan het verdwijnen, 502 talen ondervinden een zeer gevaar groot gevaar tot verdwijning, 623 talen lopen gevaar en tenslotte 607 talen zijn gevoelig voor verdwijning.
Waarom is het een reden tot erge zorgen dat deze talen verloren gaan?
Elke taal beheerst zijn eigen woorden, spreekwoorden, gezegdes en verhalen die door de jaren heen zijn bewaard en uitgebreid. Als een taal verloren gaat, verliest het niet alleen zijn woorden, maar ook zijn levenswijze en zijn culturele identiteit. Alle informatie die door de jaren heen zijn verzameld, zullen niet meer terugkomen en mensen zullen het ook nooit meer kunnen terugvinden.
Het meest opvallende van alle verloren talen, vind ik de nüşu taal, die alleen werd gesproken door vrouwen. Deze taal is erg bijzonder. Toendertijd spraken de vrouwen deze taal om hun gevoelens die ze voor de mannen verborgen te uiten. De gedachtes die ze onderling door middel van deze taal tot uiting hebben gebracht, bestond drieduizend jaar geleden. Deze taal werd in bepaalde plekken van China gesproken en werd door de laatste vrouw van 90 jaar gesproken. Nadat deze vrouw is overleden, is deze taal die 800 karakteristieken bevat verloren gegaan.
Er is gebleken dat complexe talen zijn ontstaan dankzij de babytaal en dat moeders 1.6 miljoen jaar geleden bijvoorbeeld het geluid ‘agugu’ maakten om met hun baby te communiceren. Door middel van deze geluiden zijn er talen ontstaan.
De helft van de wereldtalen zijn binnen 500 jaar verloren gegaan
In het verleden bestonden er in Australie meer dan 250 talen. Maar tot onze verbazing, zijn er nu nog maar minder dan 50 talen in gebruik. In de tijd dat Columbus Amerika had ontdekt, werden er 300 talen gesproken. Echter, zijn daar nog maar 175 talen van overgebleven.
In Brazilie leefde destijds de stam Kayapolar, die de beste wereldwijde mieren en bijenexperts waren. Ze konden van 56 bijeen een onderscheid zien in hun manier van vliegen, hun omgeving, geluiden, hun overblijfselen, de percentage honing en de kwaliteit, of de larven wel of niet gegeten konden worden en door hun geuren konden ze zelfs 15 families onderscheiden!
De herders in Zuid-Sibirie gingen tijdens hun jaarlijkse tocht met hun dieren kilometers in dallen, langs ontelbare grotteren en rivieren lopen. Er is niemand die hun de weg wees. Ze kenden de natuur zo goed, dat ze niet eens een kompas nodig hebben. De naam van elke berg, boom en zelfs heuvels kenden ze. De herders verdwaalden niet. Ze wisten aan welke kant van de boom wieren waren, aan welke kant mierennesten leefden. Dit werkte voor hun als een wegwijzer. Al deze biologische, estetische en culturele informatie konden onder woorden worden gebracht door middel van de taal van die herders.
Kleine groepen mensen die hun eigen taal spreken, die een aantal woorden bevatten, worden ook vooroordelend benaderd. Toen bijvoorbeeld Kapitein Cook in 1778 een stap had gezet in Hawai, bleken de Hawaien meer informatie te weten over vissen dan de grote wetenschappers. Daarnaast beschikten ze ook over veel woorden die te maken hadden met het leven op de zee.
Voordat de Europeanen naar Australie kwamen, spraken ze 250 talen. Nadat ze veel oorlogen en onderdrukkingen hebben meegemaakt, zijn de aantal talen enorm afgenomen.
Op de Andaman eilanden, gelegen in de Indische oceaan, spraken de mensen de 65 duizend oude ‘Bo’ taal. Deze taal is in 2010 verloren gegaan, omdat de laatste persoon genaamd Boa Sr is overleden. Deze taal is één van de oude talen die er was en is op een dramatische manier tot zijn einde gekomen. In het midden van de 19e eeuw zijn de Engelsen dit gebied binnen getreden. Ze hebben op een gruwelijke wijze het merendeel van de inwoners vermoord en de overige inwoners waren door de ziektes die de blanken meebrachten overleden.
Tot de status ‘breekbaar’ behoort ook de taal Kirmançkî.
De verdwijning van de taal komt door de onderdrukking van een andere taal of cultuur. Beschietingen tussen gebieden, geografische omstandigheden en in beslaglegging door vreemden kunnen leiden tot rampzalige gevolgen. Door deze kleine groeperingen als slaven te maken en hun afhankelijk te maken, is het erg moeilijk voor ze om nog hun eigen taal te kunnen spreken.
In Sibiere bestaat de taal genaamd ‘Ös’, die nog door 30 mensen wordt gesproken. Destijds schaamden de mensen om deze taal te spreken en zijn ze de Russiche taal gaan spreken. Echter, betuigen ze nu hun spijt van hun gedragingen.
In El Salvador is een dorpeling in 1932 opgestapt tegen deze onrechtmatigheid en de soldaten hebben hem en ieder ander die op een dorpeling leek vermoord. Nadat ze 25.000 mensen hebben vermoord, waren de inwoners, uit angst, gestopt met het spreken van hun moedertaal. Deze gebeurtenissen zijn vroeger vaak voorgekomen en komen nog steeds voor.
Op de lijst van UNESCO, genaamd ‘De verdwenen talen en talen waar een gevaar op rust’ valt ook de taal Kirmançkî (Kirdkî, Zazakî veya Dimilî) onder. Onder wetenschappers is vastgesteld, dat ‘breekbaar’ het volgende betekent; Kinderen kunnen vele talen spreken, maar tot bepaalde grenzen ( bijvoorbeeld een huis). Vroeger zei men weleens, dat ze deze taal wel begrepen, maar niet konden spreken. Hedendaags is dit veranderd in het helemaal niet meer begrijpen ervan. De oude generaties beheersen deze taal erg goed, maar de jonge generatie praten in plaats van Kirmançkî, de Turkse taal, die ze erg goed kunnen spreken.
Als er stilgestaan wordt bij het feit dat deze plaatselijke talen verdwijnen of bedreigd worden, kan men het gevaar beter in zien. Een van de grote factoren voor de verdwijning van deze talen in Turkije is dat het verboden is om het te spreken. De Turkse staat verbiedt alle talen en vind dat ieder persoon in Turkije de Turkse taal als spreektaal moet spreken. Dit heeft de Turkse staat in het kader van het Nationalistische staat, waarbij ieder persoon die in Turkije leeft de identiteit van Turks moet nemen en alleen de turkse taal moet spreken. Uit angst hebben vele volkeren de regel overgenomen en hebben zich als Turks moeten beschouwen en leven. Wat heeft geleidt tot een systematische asimilatie van de etnische groepen. Ondanks de keiharde strijd van de Koerden om de Koerdische taal staande te houden, is deze taal bestempeld als een ‘niet wetende taal’. Daarnaast is de Koerdische identiteit ook onherkenbaar.
90 procent van de wereld spreekt 100 talen
Talen die ouders aan hun kinderen leren lopen erg in gevaar. Terwijl dit de kernvraag is: Hoeveel talen die nu gesproken worden, worden aangeleerd door ouders aan hun kinderen? Negentig procent van de wereldburgers spreken de meest gesproken 100 talen. Hieruit volgt dat 10 procent van de wereldburgers minstens zesduizend talen spreken.
Taalwetenschapper Michael Krauss heeft bekend gemaakt, dat van de meer dan honderdduizend talen die gesproken worden, maar 600 geen gevaar lopen. Kort gezegd, is de gelijkheid die ruim tienduizend jaar geleden bestond in de jagertijd, verbroken, daarna is de tijd van de nederzetting gekomen. Dit heeft ervoor gezorgd dat sommige talen overheersend werden (bijvoorbeeld de Bantu taal in Afrika). Na honderden jaren van onderdrukkingen en revoluties, zijn de economisch sterke groeperingen overheersend. Hierdoor waren de kleine groepen gedwongen om hun taal en en cultuur los te laten.
GULE CAN / AKNUR AYDIN
